Zgodnie z art. 188 Kodeksu Pracy pracownikowi wychowującemu przy najmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na dwa dni z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, czyli mówiąc wprost płatne. Co ważne dziecko nie musi być chore, a pracownik nie musi w żaden sposób uzasadniać czy też udowadniać, że dziecko potrzebuje opieki. Wystarczy, że złoży wniosek o udzielenie wolnego, a pracodawca ma obowiązek zwolnić pracownika we wskazanym przez niego terminie.

Wymiar zwolnienia na opiekę nad dzieckiem jest stały i nie zależy od liczby wychowywanych dzieci. Pracownikowi może być udzielone zwolnienie jednorazowo w wymiarze dwóch dni albo dwukrotnie po dniu, zaś od 2 stycznia 2016 także w wymiarze 16 godzin w dowolnie ustalonych częściach. Nawet 16 raz po jednej godzinie. Należy przy tym pamiętać, że niepełną godzinę zwolnienia zaokrągla się zawsze w górę do pełnej godziny.

Co ważne z prawa do wolnego na opiekę nad dzieckiem może skorzystać tylko jeden z rodziców lub opiekunów. Zatem nawet w rodzinie wielodzietnej zwolnienie to przysługuje łącznie przez dwa dni w roku.

Natomiast przypisanie dni zwolnienia do roku kalendarzowego oznacza, że z jego końcem niewykorzystane dni opieki przepadają. Od stycznia pracownik może skorzystać już tylko z nowej puli dwóch dni (lub 16 godzin) wolnego, jednak tylko do 14 urodzin latorośli – po tej dacie traci prawo do dni opieki nad dzieckiem.

Jak już wspomniano pracodawca udziela zwolnienia na opiekę dziecka, które nie ukończyło 14 lat, na podstawie wniosku pracownika o zamiarze wykorzystania dni lub godzin wolnego z tego tytułu. Wcześniej jednak pracownik powinien – zgodnie z ministerialnym rozporządzeniem – złożyć oświadczenie, które przechowywane jest w aktach osobowych, o zamiarze lub braku zamiaru korzystania z uprawnień związanych z rodzicielstwem. Pracodawca nie może natomiast – gdyż naruszałoby to przepisy o ochronie danych osobowych – wymagać żadnych zaświadczeń z zakładu pracy drugiego rodzica. Zresztą samo uprawnienie do dwóch dni opieki nad dzieckiem – będące zwolnieniem celowym – nie jest związane z faktem, zatrudnienia drugiego rodzica lub opiekuna. Przysługuje ono w pełnym wymiarze pracownikowi dziecka, którego drugi rodzic jest bezrobotny, prowadzi własną działalność gospodarczą, nie żyje lub jest nieznany.

Zgodnie z przepisami prawa pracodawca nie może również w żaden sposób kontrolować, czy pracownik rzeczywiście w dniu zwolnienia opiekował się dzieckiem do lat 14, ani też odmówić udzielenia takiego zwolnienia. W sytuacji, gdy zatrudniony złoży wniosek o wolne z tytułu opieki nad dzieckiem, musi być ono udzielone we wskazanym przez niego terminie.