Tylko pracownik może wyst?pić o urlop. Pracodawca może wprawdzie – poza urlopem na ż?daniem – nie zgodzić się na udzielenie wolnego, ale w żadnym wypadku nie może pracownika zmusić do urlopu. Ta kodeksowa zasada dotyczy także urlopów bezpłatnych. Zatem, jeżeli kto? ma krótszy urlop (dotyczy to osób o krótszym stażu pracy) wcale nie musi w grudniu brać „bezpłatnego”. Zorganizowanie pracy to bowiem zmartwienie pracodawcy, a nie zatrudnionego. Jak firma zajęcia dla pracownika nie ma, to musi mu wypłacić tzw. postojowe. Nie należy jednak na to rozwi?zanie liczyć, gdyż jak stwierdził dyrektor Romuald Rytwiński na spotkaniu z komisj? zakładow? Solidarno?ci „pracy, choćby przy porz?dkowaniu, w naszym zakładzie nie brakuje”. Tym samym dał do zrozumienia, że przychodz?c w czasie przerw produkcyjnych czekaj? pracowników raczej niezbyt obci?żaj?ce intelektualnie zajęcia.
Plan urlopów czy też kalendarz pracy nie mog? zatem w żadnym wypadku oznaczać konieczno?ci sięgania po urlop bezpłatny. W praktyce s? to terminy w których pracodawca będzie udzielał urlopów, ale wypisanie (lub nie) wniosku zawsze należy do pracownika. Regulamin może do tych terminów obligować, ale tylko w przypadku urlopów płatnych nazywanych czasem wypoczynkowymi.